ضمایر مفعولی (object Pronouns)

🔴یکی از پرکاربردترین مباحث در دستور زبان، مبحث ضمایر مفعولی در انگلیسی است. گرچه این مبحث بسیار ساده به‌ نظر می‌رسد، با اندک نگاهی به جملات انگلیسی متوجه تکرار زیاد این کلمات خواهید شد. از سوی دیگر، ضمایر مفعولی در انگلیسی، تنها ضمایر موجود در این زبان نیستند و گاهی این تنوع در انواع آن‌ها، انتخاب گزینه مناسب را دشوار و پیچیده می‌کند. در این آموزش قصد داریم تا به بررسی دقیق ضمایر مفعولی در انگلیسی، کاربرد‌ها و جایگاه آن‌ها در جمله بپردازیم

✴️نقش کلمات در جمله

🟣در هر زبان، جملات از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند و مهم‌ترین اجزاء کلام که نقش تعیین‌کننده‌ای در معنای جمله دارند، فاعل، فعل و مفعول هستند. فاعل که عنصر شروع‌کننده جمله است در ابتدای جمله قرار می‌گیرد.ممکن است فاعل در جملات، انجام‌دهنده نیز باشد، اما باید توجه داشت که قرار گرفتن در ابتدای جمله لزوما به این معنا نیست که فاعل، انجام‌دهنده کار است. نقش دستوری مورد نیاز برای فاعل، اسم است و علاوه بر ضمایر فاعلی، می‌توان در جملات از کلمات جایگزین ضمیر فاعلی استفاده کرد که یا نام افراد یا سایر کلماتی هستند که نقش دستوری اسم دارند

✴️ضمایر فاعلی در انگلیسی

ضمایر فاعلی از این قرار هستند:

You

She

They

🟢مفعول نیز واژه‌ای است که هر‌چند در ابتدای جمله قرار نمی‌گیرد ام اسم محسوب می‌شود و مانند فاعل، علاوه بر ضمایر مفعولی، اسامی افراد، اشیا و سایر کلماتی که نقش دستوری اسم دارند نیز می‌توانند جایگزین آن شوند. مفعول هرگز نمی‌تواند انجام‌دهنده کار باشد، و تنها می‌تواند به‌ عنوان دریافت‌کننده عمل به‌کار رود. به چند مثال توجه کنید.

He read the book

او کتاب را خواند.

We know Mary and Jack

ما «مری» و «جک» را می‌شناسیم

She called the waiter

🟡در مثال اول، فاعل جمله (من) انجام‌دهنده کار است که در ابتدای جمله آمده است. کلمه «I» ضمیر فاعلی است و همان‌طور که قبلا گفته شد ضمایر، اسم به حساب می‌آیند. کلمه «a book» نیز که در انتهای جمله (بعد از فعل جمله) آمده است مفعول و دارای نقش دستوری اسم است.در مثال دوم، فاعل جمله، ضمیر فاعلی We، انجام‌دهنده کار و «Mary and Jack» مفعول جمله هستند و در نهایت در مثال آخر، ضمیر فاعلی «She» فاعل و انجام‌دهنده کار و کلمه «waiter» مفعول جمله است. در هر سه مثال، مفعول به همراه کلمه «را» آمده که در زبان فارسی از نشانه‌های مفعول به شمار می‌آید.

✴️ضمایر مفعولی در انگلیسی

🟠ضمایر مفعولی کلماتی هستند که در جایگاه مفعول قرار می‌گیرند و طبق آنچه گفته شد دریافت‌کننده کار هستند. در برخی موارد با در دست داشتن مفعول می‌توان همان اسم را مفعول به شمار آورد، اما در برخی موارد که مفعول در دست نیست از ضمایر به‌ عنوان جایگزین این واژه‌ها استفاده می‌شود. از آنجا که ضمایر دارای نقش دستوری اسم هستند، می‌توانند جایگزین مفعول باشند

I went with Sarah

من با سارا رفتم

.I went with her

من با او رفتم

She remembered my friends and I

او من و دوستانم را به یاد داشت.

She remembered us

او ما را به یاد داشت

📌نکته: ضمایر مفعولی هم به لحاظ ظاهری و هم از نظر جایگاه در جمله با ضمایر فاعلی متفاوت هستند.

🟤ضمایر مفعولی تنها می‌توانند در جایگاه مفعول جمله و در نقش دریافت‌کننده ظاهر شوند؛ پس هرگز نمی‌توان به جای ضمایر مفعولی از ضمایر فاعلی استفاده کرد.

🔵، ضمایر فاعلی، با ضمایر مفعولی تفاوت دارند که البته ضمایر فاعلی «You» و«It» از این قائده مستثنی هستند.

✴️جایگاه ضمایر مفعولی در انگلیسی

🔴برخلاف ضمایر فاعلی که در هر جمله تنها می‌توانند در ابتدای جمله قرار بگیرند، ضمایر مفعولی می‌توانند بنا به ساختار جمله در جایگاه‌های متفاوتی ظاهر شوند. اما در هر حالت این کلمات در نقش مفعول هستند و تغییر در جایگاه آن‌ها در جمله، تغییری در معنای آن‌ها ایجاد نمی‌کند.

✴️ضمایر مفعولی بعد از فعل اصلی جمله

🟣یکی از جایگاه‌های مفعول در جمله، بعد از فعل اصلی است. به‌ عبارت دیگر، این قبیل جملات با فاعل شروع می‌شوند که کلمه‌ای با نقش دستوری اسم است و پس از آن ابتدا فعل اصلی و سپس مفعول که می‌تواند اسم یا ضمیر مفعولی باشد به جمله اضافه می‌شود.باید توجه داشت که نمی‌توان مفعول را بعد از همه فعل‌های اصلی استفاده کرد. در زبان انگلیسی نیز مانند زبان فارسی، تنها بعضی فعل‌ها برای تکمیل معنی فعل نیاز به مفعول دارند که اصطلاحا فعل‌های متعدی یا گذرا به مفعول (Transitive) نامیده می‌شوند. به چند مثال از فعل‌های متعدی توجه کنید.

She called me

او به من زنگ زد

We met them

ما آن‌ها را ملاقات کردیم.

He knows me

🟡حتی می‌توان از این کلمات در جملات پرسشی و در زمان‌های مختلف استفاده کرد. به چند مثال توجه کنید

Did you find it

آیا آن‌ را پیدا کردی؟

Did she help you

آیا او به شما کمک کرد؟

I will ask him

من از او خواهم پرسید.

🟢 در مقابل، در مثال‌های زیر، از آنجا که فعل لازم (Transitive) است، نمی‌توان بعد از آن‌ها از مفعول استفاده کرد.

He runs very fast

او خیلی سریع می‌دود

.They wake up early in the morning

آن‌ها صبح زود از خواب بیدار می‌شوند.

🔵همان‌طور که در این مثال‌ها دیده می‌شود، معنای جمله بدون نیاز به مفعول کامل است. در واقع این ویژگی مهم فعل‌های لازم است که بدون نیاز به مفعول، مفهوم کامل را به مخاطب منتقل می‌کنند.

✴️ضمایر مفعولی بعد از حروف اضافه

🟤حروف اضافه متعددی در زبان انگلیسی وجود دارند که بعد از آن‌ها نیز اغلب به مفعول نیاز داریم و می‌توانیم هم از ضمایر مفعولی و هم از سایر کلماتی که نقش دستوری اسم‌ دارند در نقش مفعول استفاده کنیم.

📌نکته: وقتی بعد از حروف اضافه از مفعول استفاده می‌شود، مهم نیست فعل جمله اصلی یا کمکی است. به‌ عبارت دیگر، بر خلاف گروه اول، ضمایر مفعولی که پیش از خود به فعل اصلی متعدی نیاز دارند، قبل از حروف اضافه می‌توان از انواع فعل‌ها استفاده کرد.

در ادامه به چند مثال زیر و ترجمه آن‌ها توجه کنید.

He is behind me

او پشت سر من است.

This movie is about him

این فیلم درباره او است.

I looked for it

من دنبال آن گشتم.

She listened to me

او به حرف‌های من گوش داد.

Don’t look at her

به او نگاه نکن.

✴️تفاوت ضمایر فاعلی و ضمایر مفعولی در انگلیسی

🔴همان‌طور که گفته شد، ضمایر فاعلی و مفعولی هر یک جایگاه و معنای خاص خود را در جمله دارند. با این وجود ممکن است در بعضی جملات، ساختار‌ها پیچیده به‌ نظر برسند به صورتی که انتخاب ضمیر مفعولی و فاعلی دشوار به نظر برسد. در ادامه به برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

✴️دو ضمیر در جایگاه فاعل

🟣در برخی از ساختارها، استفاده از عبارت «and» بین دو کلمه، ممکن است باعث ایجاد ابهام شود. به‌عبارت دیگر، همان‌طور‌ که گفته شد، یکی از جایگاه‌های مفعول بعد از حروف اضافه است، اما باید در نظر داشته باشیم که ممکن است این حرف اضافه صرفا برای ربط دادن دو فاعل در ابتدای جمله باشد که در این‌ صورت استفاده از ضمیر فاعلی صحیح خواهد بود. به مثال زیر توجه کنید

David and I solved the problem

من و دیوید مشکل را حل کردیم.

He and she are both doctors

آن خانم و آقا هر دو پزشک هستند.

🟡در مثال‌های فوق، اولین مثال حاکی از این است که هر چند دو کلمه «David» و «I» با حرف اضافه «and» به هم مرتبط شده‌اند، اما از آنجا که در جایگاه فاعل قرار دارند، دومین فاعل به شکل ضمیر فاعلی در جمله قرار می‌گیرد. در مثال دوم نیز ضمایر فاعلی «she» و «he» هر دو در ابتدای جمله و در نقش فاعل هستند.

✴️دو ضمیر در جایگاه مفعول

🟢باید در نظر داشت که عکس حالت گفته شده نیز صادق است. یعنی اگر دو ضمیر در جایگاه مفعول قرار داشته باشد و حرف اضافه «and» آن‌ها را به هم مرتبط کرده باشد، هر دو باید به شکل ضمیر مفعولی در جمله قرار بگیرند.

They talked about you and me

آن‌ها درباره من و تو صحبت کردند.

We called you and him

ما تو و او را صدا زدیم.

🔵در مثال‌های فوق حرف اضافه «and» بین دو ضمیری که در جایگاه مفعول هستند (در جمله اول بعداز حرف اضافه و در جمله دوم بعد از فعل اصلی) قرار گرفته‌اند و به‌همین دلیل حالت مفعولی ضمایر را می‌بینیم.

✴️ضمایر مفعولی بعد از «as» و «than»

🟤در جملاتی که از صفت‌های تفضیلی یا ترکیب‌های کلمه «as» استفاده می‌شود، دو فرد یا دو شیء مقایسه می‌شوند تا برتری یکی بر دیگری یا یکسان بودن آن‌ها نشان داده شود. در این عبارات معمولا از کلماتی مانند «than» یا «as» استفاده می‌شود تا دو طرف با هم مقایسه شوند.

📌نکته حائز اهمیت در این حالت، استفاده از عبارات مناسب پس از کلمات «than» و «as» است. با توجه به این‌که بعد از حروف اضافه باید از ضمایر مفعولی استفاده کرد، ممکن است تصور شود که بعد از این دو کلمه نیز باید از ضمایر مفعولی استفاده کرد. اما از آنجا که این جملات باید با فاعل شروع شوند، بعد از حروف اضافه «than» و «as» نیز باید از فاعل استفاده کرد. به چند مثال توجه کنید.

🟠برای انتخاب ضمیر مفعولی یا ضمیر فاعلی، راه دیگری علاوه بر توجه به جایگاه فاعل وجود دارد. برای مثال، در جمله زیر باید بین دو کلمه «me» و «I» یکی را انتخاب کنیم. با توجه به فعل جمله که «speaks» است، نمی‌توانیم عبارت «me does» را بسازیم. پس بعد از دو کلمه «than» و «as» معمولا از ضمیر فاعلی استفاده می‌شود.

She speaks faster than I do

🔴اما با وجود تفاوت‌هایی که در زبان انگلیسی بین حالت محاوره‌ای و استاندارد وجود دارد، ممکن است در مکالمات انگلیسی بعد از کلمات «than» و «as» از ضمایر مفعولی استفاده شود که هر چند مصطلح شده‌اند، با دستور زبان استاندارد متفاوت هستند.

✴️ضمایر انعکاسی و ضمایر مفعولی در انگلیسی

🟣گروه دیگری از ضمایری که ممکن است در کنار ضمایر مفعولی در انگلیسی، زبان‌آموزان را دچار سردرگمی کنند، ضمایر انعکاسی هستند. ضمایر انعکاسی جایگاه و کاربردی بسیار مشابه با ضمایر مفعولی دارند. یعنی از ضمایر انعکاسی نیز مانند ضمایر مفعولی در انگلیسی بعد از فعل‌های متعدی و بعد از حروف اضافه استفاده می‌شود. تنها تفاوت بین این دو گروه از ضمایر، فاعل این جملات است.

🟡در مورد ضمایر انعکاسی باید گفت که هر زمان فاعل و مفعول جمله یکسان باشند به‌جای استفاده از ضمیر مفعولی از ضمیر انعکاسی استفاده می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر چون فاعل و مفعول هر دو به یک شخص برمی‌گردند، ضمیر مفعولی باید انعکاسی از فاعل باشد. ضمایر انعکاسی عبارتند از:

Myself

Yourself

Herself

Himself

Itself

Ourselves

Themselves

🟢مشخص است که ضمایر مفعولی و انعکاسی در بعضی موارد شیبه هستند، اما نمی‌توان فرمولی واحد برای ساخت ضمایر انعکاسی در نظر گرفت. به چند مثال توجه کنید.

✅️I saw myself in the mirror

من خود را در آینه دیدم

❌️I saw me in the mirror

✅️He found himself in a dark room

او خود را در اتاق تاریکی یافت

❌️He found him in a dark room

✴️استثنا در مورد ضمایر انعکاسی

🟤در مورد ضمایر انعکاسی، تنها مسئله مهم یکسان بودن فاعل و مفعول است. اما نکته مهم دیگری که باید در نظر داشت، وجود ترکیب‌های «take with» و «bring with» است که از قائده فوق مستثنی هستند.

📌نکته: اگر فاعل و مفعول در جملاتی که فعل اصلی جمله یکی از دو فعل «bring with» و «take with» است یکی باشند یعنی به یک شخص برگردند، نمی‌توان از ضمایر انعکاسی استفاده کرد و باید به استثناء از ضمایر مفعولی استفاده کرد.

✅️I always take my lunch with me

من همیشه ناهارم را همراه خود می‌برم.

❌️I always take my lunch with myself

✅️He brought some flowers with him

.او چند گل با خود آورد

❌️He brought some flowers with himself

✴️مفعول با‌واسطه و بی‌واسطه

🔵در زبان انگلیسی فعل‌هایی وجود دارند که برای انتقال معنای کامل به مخاطب، به دو مفعول نیاز دارند. به‌ عبارت دیگر در جملاتی که از چنین فعل‌هایی استفاده شده، دو مفعول به‌ طور متوالی نیاز است تا معنای جمله تکمیل شود. به‌ عنوان مثال، اگر فردی هدیه‌ای به شما بدهد، شما دریافت‌کننده هدیه و مفعول مستقیم هستید که هدیه (یعنی مفعول غیرمستقیم) را دریافت کرده‌اید. این جمله به شکل زیر خواهد بود.

She gave me a present

او به من هدیه‌ای داد.

💥باید در نظر داشت که در مورد چنین فعل‌هایی، همیشه باید در ابتدا از ضمیر مفعولی در نقش مفعول مستقیم و سپس از مفعول غیرمستقیم استفاده کرد.

📌نکته: اگر چه در مورد ضمیر مفعولی مستقیم می‌توان از ضمیر مفعولی استفاده کرد، در مورد مفعول غیرمستقیم، باید از کلمه‌ دیگری استفاده شود که حتما نقش دستوری اسم داشته باشد. در غیر این‌ صورت، برای استفاده از ضمیر مفعولی در نقش مفعول غیرمستقیم، استفاده از یک حرف اضافه ضروری است. اما بهتر است برای شفافیت هر چه بیشتر جمله، تنها به جای یکی از دو مفعول از ضمیر مفعولی استفاده شود، مانند مثال‌های زیر:

I asked him a question

من از او سوالی پرسیدم

They showed us a picture

آن‌ها عکسی را به ما نشان دادند

I lent him some money

من به او مقداری پول قرض دادم

✴️جملات مجهول و ضمایر مفعولی در انگلیسی

🟢همان‌طور که در مبحث جملات مجهول گفته شد، تنها جملاتی که دارای مفعول یا به‌ عبارت دیگر فعل متعدی باشند می‌توانند حالت مجهول داشته‌ باشند. به این ترتیب یکی دیگر از کاربرد‌های ضمایر مفعولی در انگلیسی ساخت جملات مجهول است.

🟠در واقع‌ این کاربرد ضمایر مفعولی را می‌توان متفاوت ترین کاربرد آن‌ها دانست چرا که در این حالت، ضمیر مفعولی جمله معلوم که بعد از فعل متعدی یا حروف اضافه واقع شده‌ است، به ضمیر فاعلی تبدیل می‌شوند و در جایگاه فاعل جمله قرار می‌گیرند. اما حتی در این حالت نیز اگر چه این کلمات تنها به شکل ضمایر فاعلی درمی‌آیند، انجام‌دهنده کار محسوب نمی‌شوند و همچنان نقش دریافت‌کننده را دارند. به چند مثال در این مورد توجه کنید.

I help him

من به او کمک می‌کنم

He is helped

به او کمک می‌شود

She saw us

او ما را دید.

We were seen

ما دیده شدیم.

We forgot them

ما آن‌ها را فراموش کردیم.

They were forgotten

آن‌ها فراموش شدند

✴️عبارت‌های صفتی دارای ضمایر مفعولی در انگلیسی

🔵عبارت‌های موصولی (Adjective Clause) عباراتی هستند که به توضیح درباره کلماتی می‌پردازند که دارای نقش دستوری اسم هستند. با در نظر گرفتن این نکته که اسم مورد نظر چه نقشی را در جمله ایفا می‌کند، کلمه پرسشی شروع‌کننده عبارت موصولی انتخاب می‌شود. مثلا اگر این توضیح درباره فاعل جمله باشد، باید از کلمه پرسشی «who» استفاده کرد.

The man who is driving is Jim

مردی که در حال رانندگی است جیم است.

The singer who is on the stage is my favorite singer

خواننده‌ای که روی صحنه است، خواننده موردعلاقه من است

🟤برای بیان این توضیح درباره اسمی که در نقش مفعول جمله است، باید از کلمه «whom» استفاده کرد. در نظر داشته باشید بعد از اضافه کردن کلمه «whom» در عبارت موصولی، حتما باید ضمیر مفعولی را حذف کرد. به‌‌ عبارت دیگر، کلمه «whom» جایگزین ضمیر مفعولی در انگلیسی است.

The man whom you know is British

مردی که تو می‌شناسی بریتانیایی است.

The actor whom you talked about lives in California

بازیگری که درباره‌اش صحبت کردی در کالیفرنیا زندگی می‌کند.

I remember the guests whom you had invited

میهمانانی که دعوت کرده بودی را به یاد دارم.

We talked to the people whom we liked

ما با افرادی که دوست داشتیم صحبت کردیم.

✴️جمع‌بندی

🔴 در این آموزش به بررسی ضمایر مفعولی در انگلیسی و مقایسه آن‌ها با ضمایر فاعلی پرداخته شد. ضمایر مفعولی در انگلیسی مانند سایر ضمایر در دسته نقش دستوری اسم هستند و بنا بر ساختار جمله، پس از فعل اصلی متعدی یا پس از حروف اضافه قرار می‌گیرند. در ادامه به بررسی برخی استثناها در زمینه حروف اضافه «than» و «as» پرداخته شد و گفته شد که با توجه به جایگاه اسمی که قبل از این دو حرف اضافه واقع شده، درباره اسم بعد از آن تصمیم گرفته می‌شود و باید از ضمیر فاعلی استفاده کرد.

🟣در مبحث ضمایر انعکاسی نیز گفته شد که این ضمایر به نوعی جایگزین ضمایر مفعولی هستند به شرطی که فاعل و مفعول، هر دو به یک شخص اشاره داشته باشند. اما ساخت ضمایر انعکاسی از فرمول خاصی پیروی نمی‌کند. در این مورد، به دو استثنا اشاره شد (فعل‌های «bring with» و«take with») که پس از آن‌ها نمی‌توان از ضمایر انعکاسی استفاده کرد و در عوض باید در این جملات ضمایر مفعولی را به‌کار برد.

🟢در ادامه به نمونه‌هایی از فعل‌های متعدی اشاره شد که با دو مفعول (یک مفعول مستقیم و یک مفعول غیرمستقیم) تکمیل می‌شوند. این نکته نیز خاطرنشان شد که برای شفافیت جملات، بهتر است تنها در یکی از دو مورد از ضمایر مفعولی استفاده کرد.

🟠از آنجا که مبحث فعل‌های مجهول رابطه تنگاتنگی با مبحث ضمایر مفعولی در انگلیسی دارد، به اهمیت مفعول در ساخت جملات مجهول و همچنین ضرورت وجود فعل متعدی اشاره شد. در نهایت، مبحث عبارات موصولی آخرین موضوع این آموزش بود که در آن به جایگزین کردن ضمایر مفعولی با کلمه whom اشاره شد.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖

موسسه آموزشی زبان های خارجی آینده روشن واقع در باغستان کرج با اخذ مجوز از وزارت آموزش و پرورش که بالاترین ارگان آموزشی کشور می باشد در سال ۱۳۹۵ آغاز به کار نموده است و در حال حاضر با ارائه خدمات تخصصی منطبق با استانداردهای بین المللی در حوزه آموزش زبانهای خارجی و با تاکید بر سیاست کیفی و نتیجه گرایی با شعار “Zero to Hero” (از صفر تا صد ) در قالب تیمی از متخصصین تحصیلکرده و باتجربه در حوزه مدیریت و آموزش با هدف ارتقاء سطح آموزشی جامعه و با بیش از صدها متقاضی در سال و همکاری با ده ها مدرسه، و موسسات آموزشی از پیشگامان عرصه آموزش در کشور است.